Dostrój swój bieg do Nike

kzarecka

2008-05-19

nike2008_160Do tej pory poznaliśmy dziesięć nazwisk laureatów w jedenastu edycjach Literackiej Nagrody Nike (statuetkę dwa razy dostał Wiesław Myśliwski - za pierwszym - 1997 rok - i ostatnim razem - rok 2007). Zatem nie tak dawno mogliśmy się cieszyć z wyboru jury i jeszcze bardziej wychwalać "Traktat o łuskaniu fasoli". Nie tak dawno... A już znamy nominowanych do Nike 2008. Kto dostanie statuetkę Gustawa Zemły i czek pieniężny? Kto zostanie uhonorowany za najlepszą książkę roku? Kolejny wyścig rozpoczęty.



nagrobekzlastryko_160Krzysztof Varga – Nagrobek z lastryko
Zdjęcie z urlopu w Chorwacji, dawna babcina skłonność do czytania powieści antykapitalistycznych - to wzruszające symbole tamtej zamierzchłej epoki. Varga żartuje sobie z naszej współczesności opisanej jako naiwna przeszłość, np. z konieczności zapamiętywania kodów do wszystkiego - drukarek, komórek, niszczarek, nawet toalety.
"Nagrobek z lastryko", mimo że jest utworem wielce przewrotnym, został napisany ku rozwadze. W tej powieści spotkały się wszystkie najlepsze cechy pisarstwa Vargi: szlachetna melancholia, głęboka ironia, stylistyczna dyscyplina. - Dariusz Nowacki

bieguni_160Olga Tokarczuk – Bieguni
Bieguni - rosyjska sekta z XVIII wieku, której członkowie uważali, że świat jest dziełem szatana. Szatana, który ma do nas najlepszy dostęp, gdy zatrzymujemy się w jednym miejscu na dłużej. Tokarczuk pisze, że spotkała współczesnych biegunów, którzy przez cały czas przemieszczają się metrem po Moskwie? Osią niezwykłego tekstu nie jest żadna postać ani historia, lecz fenomen kulturowy: podróżowanie. Skąd bierze się ludzka ruchliwość, potrzeba przemieszczania się? Czy wszyscy jesteśmy Nomadami, dla których przemierzanie przestrzeni to sens życia? Autorka opisuje świat współczesnych permanentnych podróżników, którzy mają swoje charakterystyczne kosmetyki podróżne (miniaturowe szamponiki, składane szczoteczki do zębów, jednorazowe kapcie), swoje choroby związane ze zmianami czasu i własny język.

asystentsmierci_160Bronisław Świderski – Asystent śmierci
Polski intelektualista, po trzydziestu sześciu latach pobytu w Kopenhadze, pisze artykuł o antysemityzmie Sarena Kierkegaarda i traci posadę w duńskim instytucie naukowym. Jedynym zajęciem, jakie ma mu do zaproponowania urząd pracy, jest stanowisko "asystenta śmierci" - opiekuna umierającego starca o niejasnej tożsamości, prawdopodobnie Polaka "Niechaj idzie swój do swego", decyduje kierowniczka hospicjum. W miejscu nowej pracy bohater spotyka milczącego Araba i jest świadkiem reakcji Duńczyków na słynne "karykatury Mahometa", opublikowane przez dziennik "Jyllands-Postein". podczas kolejnych nocy asystent śmierci mówi do umierajacego, próbuje wczuć się w jego myśli i emocje, a nawet wypowiada się w jego imieniu. Ten dramatyczny monolog-dialog, składający się z historii rodzinnych, wspomnień z młodości spędzonej w Polsce, a takze filozoficznych rozważań o tożsamości człowieka i jego miejscu w historii, staje się wielkim oskarżeniem europejskiej demokracji, traktatem o jej śmierci.

Małgorzata Szejnert – Czarny ogród
czarny_ogrd_160Nagromadzenie wiedzy, obfitość faktów i całego gąszczu pogranicznych losów ludzi - a zwłaszcza talent autorki - zapierają dech. Książka pani Szejnert da się przyrównać do olbrzymiego meteorytu, który spadł na naszą ziemię. To z całą pewnością "dzieło życia" autorki. Dla mnie to arcydzieło w zbiorze śląskiej tematyki, które ukazuje autentyczną magię Górnego Śląska i mądrą filozofię długiego trwania jego mieszkańców (którą pani Szejnert wyłuskała w rozmowach z ludźmi) - "A my to smolymy!". - Kazimierz Kutz


kore_160Andrzej Szczeklik – Kore
Książka pełna erudycyjnych nawiązań do literatury, filozofii, historii i malarstwa. Profesor pokazuje czytelnikowi największe osiągnięcia medycyny, te historyczne i zupełnie najnowsze. Zastanawia się jednocześnie nad istotą pracy medyka, sednem tej dziedziny nauki oraz szuka w niej... duszy.




poteczy_160Andrzej Sosnowski – Po tęczy
Lektura "Po tęczy" to spotkanie z poezją, która jest nieustannie w ruchu i odkrywa nowe możliwości języka poetyckiego, to również konsekwentnie prowadzony w całym tomie intertekstualny dialog





rebelia_160_01Mariusz Sieniewicz – Rebelia
"Rebelia" jest fantazmatyczną, na poły liryczną, na poły groteskową podróżą człowieka przez własne przemijanie i śmierć. Sienkiewicz tworzy mitologię starości, zrodzoną z buntu wobec spychania jej w sferę tabu. W dogasającej egzystencji widzi lustro najpełniejszego człowieczeństwa, przesłaniane fałszywymi mirażami hedonistycznej estetyki. To opowieść o rebelii starców, którzy odważyli się sprzeciwić rzeczywistości permanentnego liftingu, by powiedzieć stanowcze: "Nie! Uważajcie, nadchodzimy!"


chodzcieidziemy_160Janusz Rudnicki – Chodźcie, idziemy
Jest rok 1995. W jednym z gdańskich wieżowców wybucha gaz. Czterej pozbawieni dachu nad głową lokatorzy i polski pisarz, który w tym samym dniu wrócił na stałe do kraju, z Niemiec, postanawiają udać się w podróż do Niemiec. Dołączają do grupy robotników przymusowych z okresu drugiej wojny światowej, mających zamiar wymóc na niemieckich władzach podwyżkę odszkodowań. Droga tej groteskowej procesji pełna jest wybojów. Aresztowanie na granicy, wypadek drogowy, okradanie zwłok ofiar alianckich nalotów, strzały niemieckich saperów w polskim konsulacie i bomba niewypał, której rozbrajanie powoduje gigantyczny korek, to tylko niektóre z ich przygód. W Chodźcie, idziemy Rudnicki nie po raz pierwszy objawia się jako mistrz groteski i czarnego humoru.

pociagdozycia_160Jerzy Pilch – Pociąg do życia wiecznego
Dlaczego każdy z nas miał w klasie swojego "Giertycha"? Jak przeżyć święta i nikogo rodziny przy tej okazji nie zabić? Co niezwykłego jest w rządzących bliźniakach? Pilch piekielnie bystry obserwator naszej rzeczywistości, z humorem i ironią pisze o polityce i obyczajach, kulturze i jej braku, nie oszczędza innych, ale siebie też nie... Kto mógł brać w centrum Warszawy ślub, wyglądający "jakby żenił się Bogusław LINDA z najmłodszą córką Saddama Husajna?", "Jak rozwiąże się w USA problem nadmiernie szczekających psów? " Czy stan wojenny był sexy? " Wśród tekstów : "Pierwsza pielgrzymka Jarosława Kaczyńskiego do ojczyzny", "Jak przejść przez drzwi". Pociąg do życia wiecznego to zbiór felietonów, błyskotliwy kalejdoskop spraw, które co rano podsuwa nam życie.

obwodglowy_160Włodzimierz Nowak - Obwód głowy
Reportaże, zbiór kilkunastu opowieści o wojennej i powojennej historii oraz o dniu dzisiejszym polsko-niemieckiego pogranicza, a zarazem tragiczna opowieść o zdegradowanej i zniszczonej ziemi czyli o Ziemiach Odzyskanych i jej dziejach.. Rasowy reporter, historię opowiada poprzez losy pojedynczych ludzi zamieszkujących niegdyś i teraz tę obecnie zapomnianą prowincję, która dziś żyje z przemytu, handlu i przekrętów.



twarztuwima_160Piotr Matywiecki – Twarz Tuwima
Monografia znakomitego poety, człowieka, którego zycie było swoistym sejsmografem, rejestrującym jawne i podskórne prądy ideowe ubiegłego wieku. Życiorys Tuwina, jego twórczość oraz mit, który funkcjonuje w naszej świadomości, stały się w tej książce podstawą do rozwiązań nad minionym stuleciem, i na odwrót refleksja o epoce, w ktorej żył autor Balu w Operze, pozwala lepiej zrozumieć rozmaite szczegóły jego biografii.
Piotr Matywiecki powraca do wielokrotnie badanych wątków twórczości Tuwina, analizuje także te dotąd niedostrzegane lub zlekcawazone; muzykę jego wierszy, motywy roślinne w erotyce, teatr kukieł czy wreszcie szczególną emocjonalność, melancholię i egzaltację jego poezji.

poematodjazdu_160Andrzej Mandalian – Poemat odjazdu
Warszawski Dworzec Centralny, chociaż przedstawiony konkretnie i realnie jest pretekstem symbolicznym do obrachunku z przeszłością, do wspomnień i pożegnań. Tom jest jakby przygotowaniem do długiej drogi, np. w wierszu "A więc to jest ten peron z którego niebawem odjadę".




katoniela_160Ewa Madeyska – Katoniela
Współczesna powieść, która narusza tabu. Wstrząsająca spowiedź z życia współczesnej kobiety zniewolonej przez ortodoksyjny katolicyzm. Historia dzieciństwa, młodości i dojrzałości głównej bohaterki w rodzinie, gdzie nie ma miejsca na uczucia, jest za to przemoc psychiczna i fizyczna. Bohaterowie nie potrafią kochać i nie są kochani. Mężczyźni uciekają w alkoholizm lub romanse, a kobiety w dewocję. Dzieci, jak ryby - nie mają głosu. Bezrefleksyjna bigoteria uznaje tylko jeden model życia - "wzorzec katolicki", który daje mężczyznom prawo do sprawowania władzy w domu. Kobiety ta sama zasada uczy pokory i zgody na status niewolnicy. Świat przedstawiony w "Katonieli" to obraz środowiska małomiasteczkowej inteligencji. Opisany odważnie i bezkompromisowo. Oryginalny, plastyczny język stylizowany na język biblijnych sentencji lub ludowych modlitw sprawia, że opowieść przybiera miejscami formę ballady. Dzięki temu zabiegowi dramat "życia codziennego" w tej powieści nabiera cech psychologicznego dreszczowca.

rubryka_160Małgorzata Łukasiewicz – Rubryka pod różą
Swoisty zapis wędrówek po świecie literatury. Dla Autorki każda lektura ma wymiar spotkania, a każde spotkanie jest nową przygodą - docieraniem do niedostępnych dotąd rewirów, odkrywaniem nieznanych terytoriów. Zaletą pisarstwa Małgorzaty Łukasiewicz jest umiejętność świeżego spojrzenia na wszystkie, nawet te wielokrotnie już interpretowane i omawiane teksty, a także niezaspokojona ciekawość, która każe jej stawiać niebanalne pytania i poprzez ich pryzmat na nowo odczytywać dobrze znane utwory. Felietony poświęcone m.in. takim pisarzom, jak Sebald, Frisch, Grass, Arendt czy Proust, są dowodem na to, że czytanie tylko wzmaga apetyt (na dobrą literaturę).

pomaranczanewtona_160Ewa Lipska – Pomarańcza Newtona
Nowy tom Ewy Lipskiej należy do kategorii ważnych książek poetyckich; książek, które z każdą lekturą wydają się bogatsze, odsłaniając kolejne warstwy znaczeń. Obrazy, pojawiające się w kolejnych fragmentach Pomarańczy Newtona układają się w migawkowy, niedokończony, a zarazem: dramatyczny i zastanawiający odpowiednik dzisiejszego świata; świata widzianego oczami współczesnego człowieka i przefiltrowanego przez jego świadomość.


przelotem_160Urszula Kozioł – Przelotem
"Przelotem" jest tomem jak testament. Jest w nim wspomnienie, próba oswojenia ubiegającego czasu, spokojne pytania o drugą stronę i dalszy ciąg. Te wiersze wyszły spod pióra poetki mądrej, pogodzonej, znającej kolej rzeczy: "zamilka ptak/ świat gaśnie/ i ja z nim milknę".




znakifirmowe_160Jerzy Jarniewicz – Znaki firmowe
Tom szkiców o współczesnej prozie amerykańskiej i kanadyjskiej. Autor omawia utwory m.in. Virginii Woolf, Paula Austeria i Vladimira Nabokova. Tworzy swoiste kompendium wiedzy o nowszej historii literatury amerykańskiej i kanadyjskiej, a przy okazji porusza temat aktualnych we współczesnej kulturze zjawisk - feminizmu, presji kultury masowej, globalizacji, "agresji" gatunków "niskich". Interesująca i pożyteczna lektura nie tylko dla studentów, literaturoznawców i anglistów, ale także dla miłośników literatury anglojęzycznej.


ostatniawieczerza_160Paweł Huelle – Ostatnia Wieczerza
Kilku znajomych z dawnych lat zmierza do teatru na sesję fotograficzną zorganizowaną przez ich wspólnego przyjaciela, Mateusza, który pragnie namalować Ostatnią wieczerzę. Dla każdego z nich - "zesłanego" na prowincję idealisty doktora Lewady; niestrudzonego organizatora Pielgrzymek Prawdy Antoniego Berdy; biznesmena i kompulsywnego seksoholika Jan Wybrańskiego, czy wreszcie studiującego grekę i pasjonującego się historią Jerozolimy narratora powieści - ten dzień, wypełniony licznymi zajęciami i nieprzewidzianymi okolicznościami, okaże się na inny sposób ważny; każdy będzie musiał na nowo skonfrontować się ze swoją przeszłością i życiowymi wyborami. Losy bohaterów, w których niczym w zwierciadle może przejrzeć się całe pokolenie Polaków, stanowią zaledwie jedną z warstw tej niezwykle gęstej powieści. Istotnym jej wątkiem jest toczący się równolegle spór o nowoczesną sztukę, w którego centrum wpisuje się obraz malowany przez Mateusza. W tle pojawia się trzeci, nie mniej ważny temat - wzrastające w Europie znaczenie islamu, przekraczającego granice kolejnych państw. "Ostatnia wieczerza" - przy całej swej konstrukcyjnej doskonałości, erudycyjnej finezji i sporej dawce humoru - to jednak przede wszystkim bezlitosna rozprawa z polską religijnością; gorzkie pytanie o to, kim właściwie jesteśmy i czym tak naprawdę jest nasza wiara.

380ywoty_347wi281tych_160Lidia Amejko – Żywoty świętych osiedlowych
Czy kasa fiskalna może się stać narzędziem mistycznego objawienia? Dlaczego domofon i treść życia są ze sobą nierozerwalnie związane, a nieśmiertelność zależy od hakera? Żywoty świętych osiedlowych to stare problemy metafizyczne w nowych dekoracjach. To wizja świata poprawionego, kłótnia z Wielkim Budowniczym o usterki w Dziele: brak sensu i skończoność życia, dwie płcie oraz dokuczliwą niemożność pisania e-maili po śmierci. Żywoty nie są zwykłymi monologami. Wygłaszane pod sklepem monopolowym Jerycho "legendy" to swego rodzaju kazania - słowa założycielskie, ustanawiające nowe obszary sacrum na miarę osiedlowego świata. Bezimienny narrator-kaznodzieja przenosi w XXI wiek Złotą legendę Jakuba de Voragine, objawia metafizyczne korzenie zarówno ultranowoczesnych wynalazków i profesji, jak i zwyczajnych, pospolitych czynności. Ze szczelin rozpadającego się na kawałki "betonowego osiedla", Wielkiej Narracji, która kiedyś miała być panaceum na rozterki duszy, teraz wyziera głupota, przerażenie i cierpienie Człowieka Osiedlowego, szukającego dla siebie punktów odniesienia "litościwej fabuły" domowego wyrobu, zlepiającej w jedno pokruszony świat.

lod_160Jacek Dukaj – Lód
Akcja powieści toczy się w alternatywnej rzeczywistości, gdzie I wojna światowa nigdy nie wybuchła, jest rok 1924, a Królestwo Polskie wciąż zamrożone jest pod władzą cara i w Belle Epoque. Warszawę skuwa lód - w środku lata burze śnieżne zasypują drogi. Lute, nieziemskie anioły Mrozu, spacerują ulicami miast, zamrażając prawdę i fałsz... Benedykt Gierosławski, zdolny matematyk, ale i niepoprawny hazardzista, na zlecenie carskiego Ministerstwa Zimy zostaje wysłany Ekspresem Transsyberyjskim do skutego lodem Irkucka, skąd ma wyruszyć na poszukiwanie swojego ojca, podobno potrafiącego porozumiewać się z aniołami mrozu - lutymi. Tysiąc rubli gotówką wydobyłby Benedykta z długów, ale czy misja nie jest przypadkiem zbyt niebezpieczna? Szybko okazuje się, że dla Benedykta będzie to podróż, która odmieni jego życie...

Tagi: nike 2008, literacka nagroda nike, laureaci, nominacje,

<< Powrót

Papierowy Ekran 2009

FB PL

Kejos

HaZu

PL zmiany