Długi marsz Czapskiego
dkoziarski
2011-03-03
Dzięki ostatniemu filmowi Petera Weira "Niepokonani" tematyka radzieckiego aparatu przemocy i gułagów, którą od zawsze Hollywood omijał dość szerokim łukiem, znalazła się na dużym ekranie. "Niepokonanych" oparto na popularnej niegdyś książce Sławomira Rawicza "Długi marsz", która jak się później okazało, oparta była zasadniczo na fikcji, a nie – jak deklarował autor – faktach.
Jeśli ktoś pragnąłby zapoznać się z zapisem autentycznych przeżyć jednostki i zbiorowości, które padły ofiarą sowieckiego państwa terroru, które to odbierało ludziom wolność, godność a na końcu życie, powinien sięgnąć po wznowioną przez Znak pozycję Józefa Czapskiego, żołnierza, malarza i pisarza. Między 1939 a 1941 Czapski był więźniem kilku obozów radzieckich, by po zwolnieniu na mocy układu Sikorski-Majski i towarzyszącej mu amnestii, wstąpić do Armii Andersa. Tam zajmował się m.in. poszukiwaniem polskich oficerów o statusie "zaginionych", którzy faktycznie padli ofiarami masowych egzekucji.
"Na nieludzkiej ziemi" składa się z trzech części – "Wspomnień starobielskich", najdłuższej - tytułowej oraz artykułu o Katyniu z maja 1945 zamieszczonego w "Gavroche". To wstrząsający i drastyczny zapis gehenny, upodlenia i zbrodni. Na szczęście w tym zimnym i okrutnym świecie było także miejsce na ludzkie uczucia, solidarność i nadzieję na przetrwanie. Czapski daje w swoich wspomnieniach poruszające a zarazem kompletne świadectwo.
O książce – "Na nieludzkiej ziemi" wpisuje się, wraz z "Innym światem" Herlinga-Grudzińskiego i "Archipelagiem Gułag" Sołżenicyna, we wstrząsający kanon świadectw hekatomby cierpień, jakie zgotowała światu komunistyczna utopia realizowana z niewyobrażalnym okrucieństwem przez sowiecki aparat przemocy i ucisku.
Czesław Miłosz, Rok myśliwego: - Jakie trwałe owocowanie tego człowieka, jak wiele dokonał. I to jego świadectwo o zamordowanych i w imieniu zamordowanych zostaje na zawsze, nie tak jak dzieła sztuki, co do których nigdy nie jest to pewne, ale jako nieustraszony zapis okropnej prawdy.
Józef Czapski "Na nieludzkiej ziemi"; Wydawnictwo: Znak; Format: 144 x 205 mm; Liczba stron: 380; Okładka: twarda; ISBN: 978-83-240-1498-9
Daniel Koziarski
