Pokuta - Anne Rice
islojewska
2011-10-19
Do kogo należy śnieżnobiałe skrzydło wyłaniające się z najgłębszego odcienia czerni na okładce powieści Anne Rice "Pokuta"? Gdzie jest drugie? I ten kontrast barw, taki niepokojący, tak wyraźnie zaznaczony, jakby przecinający świat na pół i rozdzielający Dobro od Zła.
I tytułowa pokuta. A jeśli jest ona, to był i grzech. Kto go popełnił? Niewątpliwie Toby O’Dare, płatny zabójca. Opowiada o tym on sam, bo w roli narratora czuje się bardzo dobrze. A potem pojawia się nieznajomy, a w oczach ma miłość. To anioł Malachiasz, który przejmuje narrację, opowiada dramatyczną historię o tym, jak chłopiec Toby zamiast zostać wirtuozem lutni, stał się bezwględnym mordercą, zabijającym bankierów na zlecenie Pana Sprawiedliwego; po czym relacjonowanie dalszego przebiegu wydarzeń oddaje ponownie Toby’iemu. Malachiasz zabiera go w podróż w "czasie aniołów". I tak, poprzez międzygwiezdne konstelacje i ciemności, przebrany za mnicha z zakonu dominikanów, odbywa cudowną podróż i zostaje przeniesiony w rok 1257 do małej wioski Lynchmob w Anglii, by chronić Meira i Flurię, narodowości żydowskiej. Rozpoczyna się odkupienie grzechów i powrót do Boga, którego się kiedyś wyrzekł. Dokąd teraz pobiegnie akcja narracyjna? Czytelnika czeka wiele fabularnych niespodzianek. To naprawdę mistrzowsko skomponowana powieść z jej zmianami.
Co więcej, tym razem, Anna Rice proponuje osobliwy związek metafizycznego thrillera z powieścią historyczną. Czy fani jej dotychczasowej serii o wampirach odnajdą się w świecie Boga i aniołów? Czystości i dobra? I skąd taka nagła zmiana? Żeby poszukać odpowiedzi, warto poznać życie prywatne pisarki. Kiedy w roku 1972 zmarła na białaczkę jej kilkuletnia córka, ogarnęła ją obsesja krwi, śmierci i samotności, przed którą uciekła w alkohol. Pod koniec lat 90. powróciła do wiary, w jakiej została wychowana. Potem zapadła na śpiączkę cukrzycową i była w stanie śmierci klinicznej. Gdy lekarze uratowali jej życie, powiedziała, że narodziła się na nowo. Powróciła do Pana, którego opuściła. Dlaczego przypominam te fakty? Bo jeśli zakładamy, że doświadczenia życiowe autora związane są z pracą pisarską, to naturalną konsekwencją, przekładają się na jego twórczość.
Nie ulega wątpliwości, że Toby stanowi zasadniczy przedmiot zainteresowań autorki. To fascynujący charakter. Funkcjonowanie postaci literackiej w powieści jest możliwe dzięki jego osobowości i motywacji. Zostaje zatem wyposażony w cechy indywidualne i niepowtarzalne, decydujące o jego odrębności. Malachiasz pomaga mu opuścić świat morderstw i powrócić do życia. Wydaje się, że Toby jest już tak zdeterminowany przez zdarzenia i okoliczności, w których żyje, iż zrezygnuje z tej szansy, jednak podejmuję walkę o ocalenie samego siebie. Ta przemiana w przekonaniu autorki jest możliwa dzięki wierze w istnienie aniołów i Boga.
Toby odbywa pokutę w czasach pogromu żydów, po dramatycznych wydarzeniach w Norwich. To podobny fragment historii Anglii, jak nasz polski z Jedwabnego. To bardzo trudne partie tej książki, zwłaszcza, że przychodzi jeszcze nam rozstrzygać, czy kłamstwo w imię ocalenia ludzi jest grzechem czy też nie…
Książki o aniołach mają swój specyficzny język. Zawieszony między niebem a ziemią. Dlatego ich klimat jest tak wyjątkowy. Postać Malchiasza jest na wskroś ludzka, a jednocześnie ma w sobie coś nieuchwytnego. Grażyna Smosna dokonując przekładu, równie inteligentnie porusza się w tych obszarach. Dialogi są świetnie skonstruowane, momentami pełne filozoficznych refleksji, spostrzeżeń i ukrytych przesłań, kierowanych do nas wszystkich. A wśród nich jest i problem tolerancji, nienawiści… Opisy są oszczędne, a te, które autorka włącza w fabułę, bardzo poruszają wyobraźnię. Wystarczy tylko podać przykład średniowiecznego Paryża.
Anne Rice zakłada, że anioł może być naszym niewidzialnym (i bezpłatnym) terapeutą, tylko trzeba uwierzyć w jego istnienie. "Pokuta" to wielowymiarowa powieść, a wniosek z jej przeczytania jest chyba jeden - lepiej podróżować do nieba niż do piekła.
Anne Rice "Pokuta"; Wydawnictwo: Otwarte; Format: 136 x 205 mm; Liczba stron: 304; Okładka: miękka; ISBN: 978-83-715-152-7
Ilona Słojewska
