Świr i apokalipsa wg kretyna - Jerzy Alt

isłojewska

2012-10-07

swir_160Jerzy Alt swoją debiutancką książkę "Świr i apokalipsa wg kretyna" zaopatruje w ciekawe "narzędzia", wprowadzające czytelnika w jej klimat. Pierwszym jest obraz Salvatore Dali "Poezja Ameryki. Kosmiczni atleci", drugim pojęcie apokalipsy, czyli proroctwa dotyczącego zagłady świata.




Niedokończony obraz Dali z roku 1943, poprzez nagromadzenie w nim symboli, sugeruje nadejście niebezpiecznych dla świata konfliktów. Ale nie tylko. Są dwie postaci stojące naprzeciwko siebie w bardzo dramatycznych pozach. Przeciwnicy? Wrogowie? A może zawodnik rugby jest okaleczonym fizycznie i psychicznie alter ego białego herosa? Autorki okładki: Izabela Surdykowska-Jurek i Magdalena Muszyńska podpowiadają literacką interpretację obrazu "Poezja Ameryki". I tytułowe proroctwo. Apokalipsa wg kretyna kojarzy się z Apokalipsą wg św. Jana. I tak, jak dzieło Dali doczekało się swobodnych digitalnych interpretacji uzupełnione o współczesne desygnaty, tak i pojęcie apokalipsy w ujęciu Jerzego Alta transformuje się na dzisiejszą rzeczywistość. A przede wszystkim na przeżycia narratora.

I trzeba pamiętać o jednej rzeczy. Ta książka jest na wskroś surrealistyczna. Pierwsze zdania: "Już od najmłodszych lat kochałem samego siebie, a miłość ta była odwzajemniona. Zamykałem się z samym sobą na długie godziny, ucząc się życia w tym swoim hermetycznym świecie wewnętrznym" wprowadzają w jej niezwykły klimat i fabułę. Mamy tu zatem narrację w pierwszej osobie, rodzaju męskiego. Narrator wprowadza czytelnika w swój świat, który w wielu opisanych sytuacjach jest także i naszym światem. Razem z nim odbywamy wędrówkę poprzez najważniejsze etapy jego życia. A są nimi: inicjacja seksualna ze szkolną koleżanką, nieudana randka z dziewczyną, "złota rączka" naprawiający pralkę, "wędrówka" razem z pajączkiem po pięknej dziewczynie, kradzież lalek w sklepie, walka z wyimaginowanym wrogiem, senne koszmary, podsłuchiwanie rozmowy narzędzi w skrzynce, czy kłótnia pomiędzy meblami i lampą a narratorem, i kończące powieść spotkanie z dziewczynką-śmiercią. Podczas niego narrator dzieli się ostatnimi wrażeniami ze swego życia. – Aż po horyzont nie było nikogo i niczego, nic nie czułem, nic nie słyszałem, co by świadczyło o tym, że jeszcze żyję. W pewnym momencie zdałem sobie sprawę z faktu, że mnie po prostu już tutaj nie ma.

O tym wszystkim dowiadujemy się z wypowiedzi podmiotu, mającej charakter przekazu ujętego w strumień mowy wewnętrznej i zgodnie z zasadami literatury surrealistycznej - odrzucającej określoną architekturę kompozycyjną. Ta mowa wewnętrzna - wszak narrator rozmawia z "dyktatorem siedzącym w jego środku i narzucającym mu swoją wolę" - staje się niekontrolowanym strumieniem skojarzeń. Podporządkowanym czasowi epizodów, następujących po sobie chronologicznie. Autor prowadzi w niezwykle mistrzowsko harmonijny sposób akcję fabularną od zdarzenia do zdarzenia. Jest to jedna z ważnych zalet tej książki, świadcząca o dojrzałym warsztacie literackim.

Równie w profesjonalny sposób buduje coraz większe napięcie, nie tylko poprzez coraz to mocniejsze eventy, w których narrator bierze udział, ale także przez zmiany czasu narracji. Niektóre partie dzieją się z perspektywy czasu, inne relacjonuje w czasie teraźniejszym, przez co zwiększa dynamikę fabuły. Co więcej, w miarę rozwoju akcji, staje się ona coraz bardziej nieprzewidywalna i zagadkowa i przenosi czytelnika w rzeczywistość nadrealną. A w niej – najdoskonalsza postać groteski, parodii, czarnego humoru i pure nonsensu, tak charakterystycznych dla literackiego surrealizmu.

I narrator, który wymyka się wszelkim normom i zasadom kontaktów między ludźmi. Głęboka analiza jego psychiki, przekładająca się na myśli, przemyślenia, doznania fascynuje. I jeśli prawdą jest, że o wartości dzieła surrealistycznego decyduje stopień zaskoczenia wywołanego u odbiorcy, to w przypadku "Świra i apokalipsy wg kretyna" potwierdza się ona całkowicie.

Jerzy Alt "Świr i apokalipsa wg kretyna"; Wydawnictwo: Poligraf; Format: 210x150 mm; Liczba stron: 99; Okładka: miękka; IBSN: 978-83-7856-003-6

Ilona Słojewska

Tagi: apokalipsa, surrealizm, Dali, narrator,

<< Powrót

Papierowy Ekran 2009

FB PL

Kejos

HaZu

PL zmiany