Henry James - O czym wiedziała Maisie

isłojewska

2013-03-01

maisie_160Napisana w roku 1897 powieść o dziecku dorastającym w rodzinie dysfunkcyjnej doczekała się polskiej premiery. Szkoda, że dopiero po tylu latach, ale i wspaniale, że tak się stało. Fabuła tej powieści przypomina kostkę Rubika, ale tylko do momentu, w którym kwadraty kolorów zostają do siebie dopasowane. Tutaj układanie postaci i zdarzeń ma tak wiele wariantów, że trudno oczekiwać finału.




Historia bardzo wrażliwej dziewczynki i jej nieodpowiedzialnych rodziców to jeden z planów literackich tej powieści. Drugim jest obraz społeczeństwa angielskiego, jaki widzi autor oczyma dziecka. Warto wiedzieć, że wydanie tej powieści w czasach współczesnych pisarzowi było prawdziwą sensacją. A to dlatego, że opisał rozpad rodziny nie spełniającej swej podstawowej roli. "O czym wiedziała Maisie" było niezwykłym sukcesem literackim i intelektualnym pisarza.

Świat dorosłych wygląda następująco: Ida i Beale Farange, rodzice Maisie, rozwodzą się. Sąd orzeka, że dziecko ma przebywać pół roku u każdego z rodziców. Każde z nich wiąże się z nowym partnerem, a ci z kolei "łączą się" ze sobą… Dziewczynka staje się kartą przetargową. Jaki będzie epilog?

Henry James bardzo ciekawie prowadzi wątek fabularny związany z postacią Maisie. Obserwujemy, jak stopniowo wzrasta jej świadomość, jak coraz bardziej zaczyna pojmować mechanizmy rządzące światami obu rodziców. Zaczyna też rozumieć swoje położenie i miejsce w tej układance, a także i postępowanie dorosłych. Jak przyznawał sam autor, interesował go świat widziany oczyma dziecka. Psychologiczny portret Maisie opiera się na bezustannym napięciu. Przeżywa bardzo trudne emocje, wśród których dominuje lęk, bezradność, niepewność i żal. Jej myśli koncentrują się wyłącznie wokół postępowania rodziców i ich partnerów. Usiłuje "odczytać" ich język, gesty, decyzje. Trudne to dla niej zadanie. A i sami dorośli ani na moment niczego jej nie ułatwiają. Przeciwnie. Emocjonalnie i psychicznie ją "porzucają". Uczuciowo stają się nieobecni. Maisie zostaje wykorzystywana przez ojca i matkę w budowaniu "tajnego przymierza", wtajemniczania w ich plany. Stąd powieść staje się prawdziwym oskarżeniem i potępieniem rodziców. Więcej, w oczach pisarza, są częścią dekadenckiego angielskiego społeczeństwa. A jego panorama jest skonstruowana po mistrzowsku.

Powieść ta niewątpliwie ze względu na swoją stylistykę i język jest wspaniałym prezentem nie tylko dla miłośników prozy Jamesa, ale także tych, którzy lubią realizm psychologiczny. Dzięki niej można zaobserwować również rozwój technik narracyjnych. A pomaga w tym tłumaczenie Magdaleny Moltzan-Małkowskiej. Warto tu przypomnieć jej znakomity przekład "Ostatniej nocy w Twisted River" Johna Irvinga. Podobnie jak u niego, tak i tutaj zdaniom wielokrotnie złożonym, jakimi posługuje się autor, nadaje rytm, co sprawia, że partie narracyjne czyta się harmonijnie.

Warto przeczytać Przedmowę Henry’ego Jamesa, która jest zapowiedzią fabuły, wprowadza w jej psychologiczny klimat; tłumaczy intencję napisania książki. Po części i sama okładka wprowadza w jej atmosferę. Wyłaniająca się z czerni twarz dziewczynki skupia na sobie wzrok. Ile w jej spojrzeniu jest oskarżenia, a ile nadziei?

Henry James "O czym wiedziała Maisie"; Wydawnictwo: Prószyński; Tłumaczenie: Magdalena Moltzan-Małkowska; Format: 195x130 mm; Liczba stron: 327; Okładka: twarda; ISBN: 978-83-7838-217-0

Ilona Słojewska

Tagi: premiera, psychologia, Irving, rodzina, rodzice,

<< Powrót

Papierowy Ekran 2009

FB PL

Kejos

HaZu

PL zmiany