Thriller psychologiczny z wielką historią w tle. A jest nią II wojna światowa, a głównie obóz koncentracyjny w Mauthausen. Kaci i ich ofiary. Świadkowie. I pokolenie, które staje się przechowalnią pamięci o największych nazistowskich zbrodniach.

Nie sposób przejść obojętnie wobec imponującej publikacji Goldhagena, którą otrzymujemy w polskim przekładzie dzięki wydawnictwu Znak. Cała historia pełna jest straszliwych epizodów lub okresów - brutalności, wojen i mordów, ale okrucieństwo dwudziestego wieku jawi się na tej szerokiej panoramie dziejów w sposób szczególny. Dwie wojny światowe, planowe eksterminacje, straszliwe pokłosie nazizmu i komunizmu, a i później - lokalne konflikty i prześladowania, które ciągnęły się znacząc kolejne kartki w kalendarzu przelewaną krwią niewinnych, stanowią o ponurym wizerunku dwudziestego wieku.

Zasługi wydawnictwa Znak w odkrywaniu przed polskim czytelnikiem najciekawszych kart historii drugiej wojny światowej są nieocenione. Tym razem otrzymujemy do rąk pozycję Bena Macintyre zatytułowaną "Oszukać Hitlera. Największy podstęp w dziejach wywiadu". Brytyjczycy zdołali wprowadzić w pole szefów Abwehry i niemiecki wywiad, przekonując ich, że szykują inwazję na Grecję i Sardynię (tymczasem prawdziwym obiektem ataku miała stać się Sycylia). Pierwszy atak na "Twierdzę Europa" Hitlera zakończył się wspaniałym sukcesem i przyczynił się do skrócenia wojny. Ze 160 000 żołnierzy biorących udział w inwazji zginęło relatywnie niewielu, bo około 7 000.

Każdy, kto widział "Listę Schindlera", oprócz samego tytułowego bohatera (w interpretacji Liama Neesona), zapamiętał zapewne postać psychopatycznego Amona Götha odtwarzanego znakomicie przez Ralpha Fiennesa. Göth, zbrodniarz o austriackich korzeniach, który ostatecznie został powieszony przez Polaków w 1946 roku, stał się uosobieniem bestialstwa i krańcowej wierności ideologii narodowego socjalizmu (tuż przed wykonaniem na nim wyroku krzyknął "Heil Hitler!"). Autor książki, Johannes Sachslehner, w latach osiemdziesiątych jako lektor gościnnie nauczał języka polskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim i wówczas to zainteresował się historią Polski i samego Krakowa...

O ile w powszechną świadomość wrosła historia katastrofy Titanica (szczególnie, że pamięci o tamtej tragedii morskiej poszła w sukurs popkultura w postaci niezatapialnego filmu Camerona), o tyle zupełnie nie pamięta się dziś o tym, co wydarzyło się na Bałtyku pod koniec drugiej wojny światowej.

Smakowita i żywa lektura dla wielbicieli historycznych zagadek, którzy z jednej strony chcą uniknąć topornych, przeładowanych informacjami monografii, a z drugiej wymagają czegoś więcej niż tylko encyklopedycznych wypisków. Chociaż autor zbioru "Tajemnice XX wieku" - wypełnionego krótkimi analizami wybranych zagadnień historycznych - skupia się głównie na historii niemieckiej, nie brak tutaj epizodów brytyjskich ("Sekret królowej Wiktorii"), amerykańskich ("Zabójstwo Johna F. Kennedy’ego", "Ścigany dr Kimble") czy nawet południowoamerykańskich ("Kto zdradził Che Guevarę").