Jankeskie besty
gwkamiński
2007-10-17
Co najchętniej czytają w USA? Jak ułożyła się tym razem lista bestsellerów "The New York Timesa"? Pan G. podjął się ścigania gustów obywateli Stanów Zjednoczonych i tłumaczenia słów amerykańskich dziennikarzy. Pokrótce - stworzył "Jankeskie besty". Zapraszamy do lektury zarówno listy, jak i książek w oryginale.
1. Gabriel García Márquez, Miłość w czasach zarazy (El amor en los tiempos del colera)
Myślę, że na temat pisarza tak wysokich lotów, jak Gabriel García Márquez nie trzeba w jakikolwiek sposób prezentować. Dodam jedynie, że powrót jego dzieła na pierwsze miejsce listy wiąże się zapewne z faktem, iż scenarzysta Ronald Harwood (Pianista), wspólnie z Mike’iem Newellem (Harry Potter i Czara Ognia) wzięli się za ekranizację Miłości w czasach zarazy. Premiera filmu w Polsce będzie miała miejsce 16 listopada 2007. Oto krótka nota od Muzy, wydawcy książki w Polsce: Miłość w czasach zarazy, napisana przez Gabriela Gárcíę Marqueza z ogromną czułością, humorem i wyrozumiałością, to niezwykła powieść o miłości, która okazuje się silniejsza od samotności, od fatum i od śmierci. Jest to historia uczucia niewydarzonego bękarta i poety Florentina Arizy oraz trzeźwej, rozsądnej Ferminy Dazy, spełniającego się po półwieczu oczekiwania. Oboje przechodzą przez wszystkie kręgi miłości - młodzieńcze zadurzenie, małżeństwo z rozsądku, szalone namiętności, miłości idealizowane i ulotne pragnienia cielesne. Ta niespotykana w dotychczasowej twórczości Garcíi Márqueza tematyka i tonacja przysporzyła pisarzowi miliony nowych czytelników na całym świecie.
2. Sara Gruen, Woda dla słoni
(Water for Elephants)
Woda dla słoni to wspomnienia Jakuba Jankowskiego (Jacob Jankowski), dziewięćdziesięciokilkuletniego rezydenta domu starców w USA. Rodzice Jakuba giną w wypadku samochodowym dokładnie tydzień przed najważniejszym dla niego egzaminem końcowym na wydziale weterynarii w Cornell. Po ich pogrzebie osieroconemu w tak nagły sposób Jakubowi nie udaje się napisać testu pomyślnie. Jedyna praca, jaką udaje mu się znaleźć to stanowisko opiekuna zwierząt w wędrownym cyrku. W okresie kryzysu gospodarczego w Stanach Zjednoczonych Bracia Benzini, jego pracodawca jest cyrkiem raczej drugorzędnej kategorii. Powieść Sary Gruen to historia życia Jakuba i jego pracy w cyrku. Autorka nie oszczędza czytelnikowi niezwykle naturalistycznych, pełnych brutalności opisów codziennych scen z życia cyrku Braci Benzini. Już na samym początku poznajemy się z wujkiem Alem, demonicznym impresariem, który ma w zwyczaju policzkować każdego, kto wejdzie mu pod rękę tylko, dlatego, że istnieje taka możliwość. Zaś August, treser jest udokumentowanym przypadkiem schizofrenii paranoidalnej, przejawiającej się w częstych atakach, których ofiarą, prócz zwierząt pada zazwyczaj Jakub. Gruen ukazuje również straszliwe warunki, w jakich cyrk przetrzymuje zwierzęta, bite, niedożywione lub też karmione zepsutą żywnością, czasem nawet wykorzystywane seksualnie. Woda dla słoni mimo swej dosłowności nie byłaby aż tak autentyczna, gdyby nie szeroko pojęte rozeznanie Gruen w cyrkowej tradycji, zwyczajach i przede wszystkim terminologii, będących wynikiem niezwykle starannego opracowania przez autorkę poruszanego tematu.
3. Khaled Hosseini, Kite Runner
Debiutancka powieść Khaleda Hosseiniego, Kite Runner opowiada historię Amira, syna wysoko postawionego i bogatego biznesmena z Kabulu i Hassana, będącego potomkiem kamerdynera w domu ojca Amira. W latach 70-tych, czyli w okresie ogólnej stabilności Afganistanu, obaj chłopcy są nierozłącznymi przyjaciółmi. Swój wolny czas spędzają w cudownej krainie dziecięcych marzeń, puszczając latawce i opowiadając sobie historie o tajemniczych miejscach i potężnych bohaterach. Beztroską idyllę bardzo szybko jednak przerywają niespodziewane wydarzenia, które w brutalny sposób rozłączają przyjaciół już na zawsze. Pewnego razu, bowiem bogaty biznesmen emigruje wraz z synem do Ameryki w obawie przed rosnącą potęgą Talibów. Dorastając i znajdując swoje miejsce w nowym dla niego świecie, Amir nie może zapomnieć ciążącego na nim jarzma tchórzliwego zdrajcy, zostawił on, bowiem w pogrążonej w wojnie ojczyźnie swego najlepszego przyjaciela. Czas leczy rany i po wielu latach bohaterowi udaje się odnaleźć towarzyszkę życia, a także wyrobić sobie prestiż znakomitego pisarza. Pewnego dnia, jednak, demony przeszłości znów zaznaczają swoją obecność w życiu Amira – otrzymuje on wiadomość o tym, iż Talibowie rozstrzelali Hassana i jego żonę, zaś po ich jedynym synu wszelki ślad zaginął. Chęć zrehabilitowania się skłania narratora - pisarza do powrotu do rozdartej wewnętrznymi podziałami ojczyzny, znajdującej się teraz pod rządami islamskich fundamentalistów... 
4. Jeffrey Eugenides, Middlesex
Porażająca moim skromnym zdaniem powieść (wydana już w Polsce nakładem wydawnictwa Sonia Draga w 2004 roku), która zdobyła swemu autorowi nagrodę Pulitzera z 2002 roku opowiada historię trzech pokoleń Greków na emigracji z perspektywy niezwykle zagmatwanej i przez to wciągającej osoby narratora. Rozpoczęty w wieku 14 lat i bardzo burzliwy okres dojrzewania pozwala Calliope Stephanides, będącej trzecim i, jak się później okazuje, ostatnim ogniwem łańcucha pokoleń greckich emigrantów, żyjących w USA, odkryć zagmatwaną i przy tym niezwykle wciągającą prawdę nie tylko o sobie, ale i o swoim pochodzeniu. Dziewczyna, bowiem powoli przekonuje się, że to, co jej koleżanki pociąga w kolegach z klasy, ona odnajduje w nich samych, swoich rówieśniczkach. Afekt ów nie jest jednak przejawem homoseksualizmu, a nieodkrytym do tej pory fizycznym defektem, mutacją narządów płciowych, pociągającą za sobą niezwykle „zakręcony” i „nowatorski” sposób, w jaki organizm Calliope realizuje gospodarkę hormonalną. „Międzypłeć” bohaterki ma swoje źródło, które powoli ukazuje się oczom czytelnika, poprzez niezwykle subtelnie opowiedzianą historię przybycia jej dziadków do amerykańskiej Ziemi Obiecanej. Empatia Eugenidesa, przepiękny koncept i jego konsekwentna, zaprojektowana z dbałością o każdy detal realizacja powalają na kolana. Od 2002 roku powieść Middlesex zyskała sobie drugie życie, dzięki Oprah Winfrey Book Club, który wytypował ją jako kolejną po The Road McCarthy’ego pozycję sztandarową. Gdyby udało mi się opanować oburęczność, na pewno podpisałbym się pod tym pomysłem każdą ręką z osobna. Żałuję przy tym, że to absolutne dzieło sztuki zajmuje tak haniebnie niską pozycję w pierwszej dziesiątce, wychodzę, bowiem z założenia, że żadne z wymienionych wyżej pisarskich dokonań nie może się równać z Eugenidesem. 
5. Kim Edwards, Córka Pamiętnikarza (The Memory Keeper's Daughter)
Debiutancka powieść Edwards opowiada historię ojca, który wyparł się swojej córki i porzucił ją po narodzinach. Rozpoczyna się ona w 1964 roku, kiedy to szalejąca w Lexington w stanie Kentucky burza śnieżna paraliżuje wszystkich mieszkańców, w tym młodą, ciężarną Norę Henry i jej męża Davida, chirurga-ortopedę. Młode małżeństwo spodziewa się bliźniaków, jak stwierdzili lekarze, zdrowego chłopca i chorej na zespół Downa dziewczynki. Gdy młoda kobieta nieoczekiwanie zaczyna rodzić, David nie ma wyboru i wraz ze swoją asystentką Caroline Gill odbiera poród. Świadomy tego, że przez całe życie będzie ojcem niepełnosprawnej córki David decyduje się ją porzucić. Rozkazuje swej asystentce załatwić dziecku miejsce w sierocińcu, sam zaś okłamuje nieświadomą niczego żonę, będąca w trakcie porodu pod wpływem odurzających leków przeciwbólowych, że ich córka urodziła się martwa. Historia byłaby się zakończyła, gdyby nie fakt, że Caroline zamiast pozbywać się dziecka wywozi je do Pittsburgha. Po 25 latach od tego momentu Nora, przekonana o tym, że poroniła nadal odczuwa pustkę w sercu, David zaś przez cały ten czas czuje się winny, także ze względu na ich syna, Paula, doskonale rozumiejącego stan napięcia, jaki bezustannie utrzymuje się pomiędzy jego rodzicami. Jeśli sprawa nie zostanie wyjaśniona, życie rodziny Henry nigdy nie ruszy do przodu…
6. Claire Messud, Dzieci Imperatora (The Emperor’s Children)
W tej błyskotliwej panoramie środowiska nowojorskich aktywnych młodych ludzi, tytułowym imperatorem jest Murray Thwaite, wybitny dziennikarz, który zrobił karierę w okresie wojny w Wietnamie. Następne pokolenie, jednak, ma pewne problemy z odnalezieniem się w branży. Córka Murraya, Marina, przeprowadziła się do domu rodziców, po tym, jak przez długi czas nie mogła zakończyć książki, swego życiowego projektu (traktującego o wpływie, jaki wywiera na rozwój kultury odzież dziecięca). Obecnie Marina stara się zakończyć swe ekstrawaganckie przedsięwzięcie, zbierając myśli z pomocą medytacji i jogi, praca jednak nie rusza do przodu. Dwoje jej najlepszych przyjaciół – Danielle, producentka telewizyjna i Julius, homoseksualista i krytyk literacki mają podobnie jak ona, ogromne ambicje i poczucie wielkiej misji, jednak jak dotąd, żadnych efektów. Dla całej trójki seks jest jedynym sposobem na osobistą transformację. Nakreślona przez Messud panorama, mimo tego, że pełna błyskotliwego i trafnego humoru, w żadnym stopniu nie zmiękcza wniosków końcowych – Jeśli tak ma wyglądać rewolucja seksualna i liberalizacja społeczeństwa, to czy tak naprawdę warto o nie walczyć?
7. Irène Némirovsky, Suita Francuska (Suite Francaise)
Uwielbiana w przedwojennej Francji za jej znakomitą prozę, Némirovsky, Żydówka urodzona w Rosji została wywieziona do Auschwitz w 1942, zaledwie kilka miesięcy po tym, jak udało jej się ukończyć dzieło swego życia. Autorka Suite Francaise zaplanowała cykl pięciu powieści, które przetrwały nie tylko wkroczenie nazistowskich Niemiec na tereny północnej Francji, ale także i dalsze 60 lat po tym, jak Némirovsky zginęła. Wydana nakładem Vintage książka zawiera w sobie dwie pierwsze powieści. Pierwsza z nich „Czerwcowa burza” opowiada historię niezwykłego splotu losów kilku zupełnie nieznanych sobie dotychczas Paryżan, w tym snobistycznego pisarza, zamkniętego w sobie bankiera, poczciwego księdza mającego pod opieką grupkę sierot, ascetę z wyboru i parę niezwykle w sobie zakochanych ludzi. Wszyscy oni są zmuszeni opuścić w popłochu swe domostwa i uciekać na prowincję ciągnąc za sobą depczące im po piętach wojsko niemieckie. Druga powieść to „Dolce”, której wydarzenia rozgrywają się w 1941 roku w małej wiosce znajdującej się pod okupacją Niemców. Autorka ukazuje, jak uprawiającym swą ziemię chłopom, im pięknym córkom i pozostałym małomiasteczkowym kolaboracjonistom udało się żyć w zgodzie z okupantem. W przedmowie spisanej w pieczołowicie ukrywanym notesiku Némirovsky zaznaczała, że jej życzeniem było pokazanie „codziennego i emocjonanego życia zwykłych ludzi i komizmu, jaki bardzo często przynoszą one ze sobą”. Heroiczny wysiłek sprawił, że jej marzenie się spełniło.
8. Beverly Lewis, Rozstanie (The Parting)
Nellie Fisher, nastolatka żyjąca w komunie Amiszów w Pensylwanii, cały czas przeżywa śmierć swej siostry, Suzy. Rana w jej sercu goi się szybciej, od momentu, gdy Caleb Yoder wyznał jej miłość, w głowie dziewczyny zaś już bije kościelny dzwon. Pomagają również cisza i spokój sklepiku, w którym młoda dziewczyna sprzedaje wypieki własnej roboty. Mimo tego wszystkiego, jednak, w komunie z Pensylwanii, w której żyje Nellie wkrótce bardzo wiele się zmieni, rewolucja zaś może nie tylko rozdzielić wiele rodzin, ale także szybko zakończyć nową miłość dziewczyny. Rozstanie w swej fabule obejmuje jeszcze wiele innych wątków, wszystkie one zaś, wtajemniczają czytelnika w codzienne życie Amiszów, ich rytuały, hierarchię i filozofię życia.
9. Paulo Coelho, The Alchemist
Alchemik otwiera te drzwi w naszej duszy, o których istnieniu wolelibyśmy zapomnieć. Każe marzyć, podążać za własnym powołaniem, podejmować ryzyko, pójść w świat i wrócić wystarczająco śmiałym, by stawić czoło wszelkim przeszkodom. Baśniowa, alegoryczna opowieść o wędrówce andaluzyjskiego pasterza jest tłem do medytacji nad tym, jak ominąć życiowe pułapki, by dotrzeć do samego siebie.
10. Cormac McCarthy, Droga (The Road)
Droga to znakomita powieść Cormaca McCarthy’ego, będąca interesującym połączeniem motywu miłości i troski ojca o syna, realizowanego na płaszczyźnie post-apokaliptycznej wizji świata. Nie wiadomo do końca, z jakiej przyczyny, katastrofy nuklearnej, czy też uderzenia meteorytu globalna potęga Stanów Zjednoczonych zmienia się w całkowitą ruinę. Znakomita większość ocalałych organizuje się w grupy kanibali, napadające na pozostałych rozbitków, przemierzających pustkowia w poszukiwaniu porzuconych zapasów żywności. Dwójka głównych bohaterów Drogi to właśnie tacy śmiałkowie, ojciec i syn, uciekający do południowo-wschodnich Stanów, gdzie mają nadzieję odnaleźć lepsze ze względu na klimat miejsce do życia. Ich jedyną bronią jest stary rewolwer i dwie kule, nie wzięli go jednak na wypadek, gdyby trzeba było się bronić. Pieczołowicie przechowywany oręż ma pomóc w odebraniu sobie życia, w razie, gdyby zostali pojmani przez zwyrodniałych ludożerców. Wędrujący ojciec, mimo śmiertelnej choroby, chce za wszelką cenę zapewnić swemu synowi bezpieczeństwo i utrzymać w nim przekonanie, że mimo tak wielkiego kryzysu i przykładów całkowitego zwyrodnienia, gdzieś tam są jeszcze ludzie, dla których ważne są dobroć, uczciwość i moralność. Za sprawą Oprah Winfrey Book Club, który wybrał Drogę jako swój typ, powieść McCarthy’ego praktycznie bezustannie znika z księgarnianych półek w USA.
Gabriel Wiktor Kamiński
