Wewnętrzna zagranica
kzarecka
2010-11-23
Islam i komunizm, mistycyzm muzułmański i radykałowie, mafia, wódka, gościnność i korupcja... Zbyt wiele rzeczy, aby pomieścić je w jednej książce, a jednak (...) wszystko naraz jest możliwe. Te słowa Maxa Cegielskiego dotyczą zbioru reportaży "Matrioszka w hidżabie" autorstwa Iwony Kaliszewskiej i Macieja Falkowskiego. Dagestan, Czeczenia... Obszary, o których niby sporo wiemy, a jednocześnie nie wiemy prawie nic. Kaukaz skrywa w sobie wiele tajemnic. Odkryjcie choć ich część razem z "Matrioszką".
O książce - Reportaże będące efektem wieloletnich eksploracji Kaukazu Północnego, w szczególności podróży do Dagestanu i Czeczenii w latach 2008-2010. Kaukaz Północny to miejsce, znane głównie z wojny w Czeczenii oraz docierających stamtąd informacji o kolejnych porwaniach, zabójstwach czy atakach terrorystycznych. Miejsce rzadko odwiedzane przez polskich i zachodnich dziennikarzy, badaczy oraz podróżników.
Akcja reportaży stanowi pretekst do szerszych komentarzy analitycznych wprowadzających w najważniejsze problemy regionu oraz refleksji antropologicznych pozwalających na lepsze zrozumienie odmiennego kaukaskiego świata, jego mieszkańców i kultury dzięki czemu książka może być interesującą lekturą zarówno dla jego badaczy, miłośników jak i podróżników.
W Dagestanie uczestniczymy w życiu mieszkańców miast, w których wybuchy bomb, strzelaniny i prześladowania stały się nieodłącznym elementem codzienności. Odwiedzamy malownicze wysokogórskie auły, w których władza świecka ma niewiele do powiedzenia a życie regulują normy szariatu. Docieramy do sufickich mistrzów, za którymi podążają rzesze gotowych na wszystko miurydów (uczniów). Spotykamy się z "wahabitami", którzy muszą ukrywać swoją przynależność religijną aby uniknąć prześladowań oraz dziennikarzami, którzy broniąc ich praw trafili na milicyjną listę "do odstrzału". Z młodymi ludźmi rozmawiamy o religii, która coraz głębiej wkracza w ich życie, często jako forma protestu przeciwko skorumpowanej, represyjnej władzy. Z nami, dla odmiany, niezmiernie chętnie spotykają się smutni panowie z Federalnej Służby Bezpieczeństwa i nie za bardzo orientujący się gdzie leży Polska szeregowi milicjanci.
W Czeczenii rozmawiamy z mieszkańcami Groznego, przyjaciółmi zabitej kilka miesięcy temu obrończyni praw człowieka Nataszy Estemirowej, adwokatami w słynnych procesach oraz młodymi ludźmi, którzy przeszli przez piekło tortur i aresztów, byli zmuszeni do składania fałszywych zeznań. Zaglądamy do niekontrolowanych przez władzę górskich regionów, gdzie ślady wojny widać na każdym kroku. Poznajemy życie młodych kobiet "dyscyplinowanych" przez prezydenta Ramzana Kadyrowa nakazującego noszenie chust i spódnic, zakazującego przedślubnych spotkań z kawalerami i uczącego jak żyć według ramzanowskiej wersji islamu. Przed czujnym okiem władz często ratuje nas przebranie.
Wacław Radziwinowicz ("Gazeta Wyborcza"): - Po jakim kraju prowadzą czytelnika Iwona Kaliszewska i Maciej Falkowski? Moskwa, Dagestan, Czeczenia. Geografia polityczna zapewnia, że to Federacja Rosyjska właśnie. Ale tam, gdzie zaglądają autorzy, nie obowiązują federalne prawa, nie rządzą instytucje władzy moskiewskiej. Są tradycje, zasady szarijatu, immamowie, szejchowie, lokalne klany. Rosjanie znaleźli dla określenia dzisiejszego Kaukazu genialne określenie – "wewnętrzna zagranica". Bo to niby w Federacji, ale inne, wręcz dalekie. I ta "wewnętrzna zagranica" rozszerza się. Wchodzi do samej Moskwy. W stolicy dziś mieszka już 2 miliony wyznawców islamu. Na obchody święta uraza bajram, kończącego miesiąc ramadan, do głównego meczetu Moskwy przyszło w tym roku 55 tysięcy wiernych. Żadne święto prawosławne nie gromadzi tu tylu ludzi. Wyznawcy islamu modlili się na okolicznych ulicach, zatamowali ruch w centrum miasta. Przerażeni moskwianie zrozumieli, że "wewnętrzna zagranica" jest już tu i zatrzymać się jej nie da. "Matrioszka w hidżabie" znakomicie opisuje to zjawisko, które z roku na rok będzie zmieniać oblicze Rosji.
